Kerkenvisie Baarn

De gemeente Baarn kent een hoge dichtheid aan kerken. De kerkgebouwen zijn van grote betekenis voor de gemeente. Ze hebben niet alleen een religieuze functie, ze zijn vaak beeldbepalend, roepen herinneringen op of vervullen een maatschappelijke rol in het dorp, het zijn belangrijke ontmoetingsplekken.

Het religieus erfgoed versterkt de identiteit van de buurt en de architectuur weerspiegelt de verschillende bouwperiodes in Baarn. Tegelijkertijd merkt de gemeente dat er steeds minder mensen kerken bezoeken, waardoor sommige kerken minder gebruikt worden of zelfs leeg komen te staan. Dit heeft gevolgen voor het onderhoud, wat de staat van deze bijzondere gebouwen kan aantasten. De gemeente Baarn wil daarom zorgvuldig omgaan met de kerken die onze gemeenschap rijk is. De doelstellingen van de Kerkenvisie luiden dan ook als volgt:

• Inzicht verkrijgen in het huidige gebruik, beheer en onderhoud van de kerkgebouwen;
• De dialoog starten met de kerkeigenaren en de inwoners van de gemeente Baarn over de betekenis van de kerken;
• Samen met de kerkeigenaren en de inwoners de toekomst voor de kerkgebouwen verkennen;
• Samen koers bepalen voor de toekomst van de kerkgebouwen om ad-hoc besluiten te voorkomen en voorbereid te zijn op toekomstige scenario’s voor (her)gebruik.

Voor de kerkenvisie zijn 12 kerken in Baarn en 1 kerk in Lage Vuursche bestudeerd. Van de dertien kerken, waren tien kerken op het moment van het visietraject in religieus gebruik. De kerkgebouwen die op dat moment nog een religieuze functie hadden staan centraal in de Kerkenvisie Baarn.

Om goed inzicht te krijgen in de kerken hebben we als eerste de ontwikkelgeschiedenis van het kerkenlandschap Baarn en Lage Vuursche onderzocht en in beeld gebracht. Religieus Baarn heeft een roerig verleden met veel ontwikkelingen, afscheidingen en de kerkscheuring, die ervoor hebben gezorgd dat er zoveel verschillende denominaties met eigen kerkgebouw te vinden zijn in de gemeente.

Vervolgens zijn verkennende gesprekken gevoerd met verschillende kerkeigenaren. Hierbij is een realistisch beeld geschetst van het huidige gebruik, de staat van het kerkgebouw, de vitaliteit van de geloofsgemeenschap en het perspectief op de toekomst. Tijdens de eerste stakeholderbijeenkomst zijn alle kerkeigenaren bij elkaar gekomen om de wensen en behoeften in beeld te brengen. De volgende onderwerpen werden unaniem aangewezen als de meest urgente thema’s: herbestemming en onderhoud & middelen.

Gedurende het participatietraject hebben kerkeigenaren, kerkgangers, bewoners en verschillende beleidsadviseurs van de gemeente tezamen inzicht gegeven in de belangrijkste behoeften, dromen voor de toekomst en urgente thema’s.

Het kerkelijk gebruik binnen de gemeente Baarn verschilt erg. Veel kerken faciliteren al verschillende nevenactiviteiten en soms verhuur. Toch is er maar één kerk die inschat een toekomstverwachting te hebben van meer dan 10 jaar. Helaas is er bij twee kerkgenootschappen zo’n sprake van een krimp van het aantal leden en een verslechterde financiële situatie dat er tijdens het traject bekend is geworden in de loop van 2024 de kerk te sluiten en te verkopen. Met deze urgentie is ervoor gekozen, aanvullend op het visiedocument, twee handreikingen te maken. Éen voor kerkbesturen en de gemeente en één voor initiatiefnemers.